Rulon polski - prezent odzyskany

Obecnie wiele słyszy się w mediach wszelkiej formy i każdego nurtu o reparacjach wojennych dla Polski od Niemiec.  Nie będę się tu skupiać na tym, czy owa koncepcja jest słuszna czy też nie oraz czy Niemcy to nasi faktyczni sojusznicy czy też raczej odwrotnie. Kwestia reparacji bowiem przypomniała mi zupełnie inny etap w naszej historii, znany dość powszechnie, jednak bez świadomości jego faktycznego wpływu na stan naszego dziedzictwa narodowego.

Oczywiście, okupacja niemiecka ( w nowomowie nazistowska) w czasie II wojny światowej niczego dobrego nam nie przyniosła, niemniej to nie ona doprowadziła do największych zniszczeń polskiego majątku kulturowego. To XVII-to wieczny konflikt ze Szwedami  splądrował nasz kraj tak srogo, że został przyrównany do biblijnego potopu. W latach 1655-1660 król Karol X Gustaw kontynuował zapoczątkowaną przez Gustawa II Adolfa (to imię czy też przydomek chyba zobowiązuje) swoistą politykę wzbogacania szwedzkich bibliotek i zbiorów dzieł kultury poprzez grabieże swoich przeciwników. Powiecie, że w sumie to nic szczególnie nowego i będziecie mieli rację.  Szwedzką innowacją było jednak powołanie specjalnych oddziałów wojskowych, które zajmowały się wyłącznie systematycznym zbieraniem, katalogowaniem i wywożeniem wszelkich dóbr kultury. Wojacy gromadzili wszystko co się dało mi: ubrania, broń, obrazy, tkaniny, sztućce, książki, nawet wszelkie zdobienia architektoniczne (na przykład dwa brązowe lwy pierwotnie zdobiące Zamek Królewski w Warszawie obecnie zobaczymy w siedzibie królewskiej w Sztokholmie). Łupy biblioteczne były tak ogromne, że w Uppsali została powołana nowa biblioteka uniwersytecka. Efekt jest taki, że aby zobaczyć pierwsze norymberskie wydanie O obrotach ciał niebieskich Kopernika nie należy się wybrać do Fromborka, lecz właśnie Uppsali. A może interesują was XVII-to wieczne polskie szable i zbroje? Nic trudnego, wystarczy polecieć tanimi liniami do Sztokholmu i kupić bilet do Livrustkammaren.

O tym, jak wiele cennych informacji zawierają zagrabione dzieła, niech poświadczy jedno ( a może nawet jedyne) dzieło kultury polskiej, które odzyskaliśmy z rąk szwedzkich. Chodzi tu o Rulon polski zwany również Rolką sztokholmską, który w 1974 podarował oddał ówczesny szwedzki premier Olof Palme. Rulon ów to namalowany techniką gwaszu obraz w formie fryzu o długości ok. 16 metrów przedstawiający tryumfalny wjazd króla polskiego Zygmunta III Wazy do Krakowa. Wjazd ten spowodowany był małżeństwem monarchy z księżniczką austriacką Konstancją Habsburżanką i odbył się w 1605 roku. Rulon polski nie jest być może niesamowitym osiągnięciem w dziedzinie sztuk plastycznych, jednak posiada nieocenioną  wartość poznawczą pozwalającą odtworzyć ubiór szlachty polskiej, dworu królewskiego, delegacji cudzoziemskiej oraz uzbrojenie polskiego wojska, w tym słynnej husarii. Jeśli chodzi o tą ostatnią, warto zajrzeć na stronę winged hussar, gdzie umieszczono całą galerię słynnych jeźdźców z Rulonu.

Wizerunek Zygmunta III Wazy z Rulonu - źródło:pinterest.com

 Ponadto uwieczniono na nim kilka postaci historycznych, w tym samego króla, królową oraz chorążego wielkiego koronnego Sebastiana Sobieskiego, spokrewnionego z późniejszym królem Janem. Cały zabytek możecie obejrzeć na Zamku Królewskim w Warszawie lub w formie cyfrowej tutaj.

Chichotem historii jest opis zabytku w zbiorach warszawskiego zamku, gdzie figuruje jako – uwaga – dar Królestwa Szwecji. Ewentualne pieniądze od Niemców powinny zatem być odebrane jako dobrowolny, czysto altruistyczny prezent rządu Republiki Federalnej Niemiec.

Źródła:

Hausmann Marzena - Polskie skarby ze Szwecji - dostęp: 27.12.17

Kuhnke Monika - Przyczynek do historii wojennych grabieży dzieł sztuki w Polsce - dostęp: 27.12.17

Podhorodecki Leszek - Rapier i koncerz: z dziejów wojen polsko-szwedzkich, Warszawa 1985